1.      Bệnh sốt xuất huyết là gì?

 - Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có thể gây thành dịch do vi rút dengue gây ra. Bệnh lây lan do muỗi vằn đốt người bệnh nhiễm vi rút sau đó truyền bệnh cho người lành qua vết đốt.

- Bệnh sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện đa dạng, diễn biến nhanh   chóng từ nhẹ đến nặng.  Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua ba giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục. Phát hiện sớm ca bệnh, điều trị đúng và kịp thời sẽ hạn chế được số ca tử vong.

2. Sự nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết:

- Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vắc xin phòng bệnh.

- Thường gây ra dịch lớn với nhiều người mắc có thể gây tử vong nhất là với trẻ em, gây thiệt hại lớn về kinh tế, xã hội.

- Bệnh sốt xuất huyết do vi rút gây ra với 4 típ gây bệnh, một người có thể mắc nhiều lần do nhiễm các typ vi rút khác nhau.

3. Đặc điểm của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết:

- Muỗi có màu đen, thân và chân có những đốm trắng thường được gọi là muỗi vằn.

- Muỗi vằn cái đốt người vào ban ngày, đốt mạnh nhất là vào sáng sớm và chiều tối.

- Muỗi vằn thường trú đậu ở các góc/xó tối trong nhà, trên quần áo đặc biệt quần áo có mùi mồ hôi, chăn màn, dây phơi và các đồ dùng trong nhà.

- Muỗi vằn đẻ trứng, sinh sản ở các ao, vũng nước hoặc các dụng cụ chứa nước sạch ở trong và xung quanh nhà như bể nước, chum, vại, xô, chậu, giếng nước, hốc cây, hòn non bộ... các đồ vật hoặc đồ phế thải có chứa nước như lọ hoa, bát nước kê chạn, lốp xe, vỏ dừa, vỏ sữa chua, máng thoát nước mưa bị tắc...Muỗi vằn phát triển mạnh vào mùa mưa, khi nhiệt độ trung bình hàng tháng vượt trên 20º C.

4. Biểu hiện của bệnh sốt xuất huyết:

- Sốt cao đột ngột 39 - 40 độ C, kéo dài 2 - 7 ngày.

- Đau đầu dữ dội ở vùng trán.

- Đau hốc mắt, đau người, các khớp

- Buồn nôn, Phát ban

      - Xuất huyết: dưới da, chảy máu mũi, ra kinh nguyệt bất thường, xuất huyết tiệu hóa….

5. Cần làm gì khi nghi ngờ bị sốt xuất huyết:

- Đi khám tại cơ sở y tế để chẩn đoán và điều trị theo đơn bác sĩ; khám lại theo hẹn

- Theo dõi và chăm sóc tại cộng đồng: 

+ Hạ sốt khi nhiệt độ cơ thể từ 38,5độC trở lên bằng Paracetamol, lau người bằng nước ấm khi sốt cao.

+ Uống nhiều nước: dung dịch Oresol, nước trái cây…

+ Ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu: Cháo, súp, sữa, thực phẩm giàu vitamin C

+ Nằm màn cả ngày và đêm, nghỉ ngơi tại giường.

+ Theo dõi hàng ngày các triệu chứng cho đến khi hết sốt 2 ngày

6.                  Đến ngay cơ sở y tế khi có các dấu hiệu nguy hiểm sau:

- Mệt mỏi bất thường, nhiệt độ hạ nhanh dưới 36 độ C; da xanh, lạnh và ẩm.

- Chảy máu mũi hoặc chảy máu lợi, Có nhiều nốt xuất huyết trên da

- Nôn liên tục hoặc nôn ra máu

- Đi ngoài phân đen

- Ngủ li bì hoặc quấy khóc (trẻ em)

- Đau bụng

- Khát nhiều (khô miệng)

- Khó thở

- Cần phát hiện sớm các dấu hiêu chuyển nặng để chuyển viện điều trị kịp thời, tránh tử vong.

Bệnh không lây truyền trực tiếp từ người sang người mà do muỗi đốt người bệnh có mang vi rút sau đó truyền vi rút sang người lành qua vết đốt. Ở Việt Nam, hai loài muỗi truyền bệnh sốt xuất huyêt Dengue là Aedes aegypti và Aedes albopictus – còn gọi là muỗi vằn. Diệt muỗi, đặc biệt là diệt lăng quăng/bọ gậy là biện pháp tốt nhất phòng bệnh sốt xuất huyêt Dengue.

         * Giai đoạn thứ nhất là giai đoạn sốt: Người bệnh sốt cao đột ngột, liên tục đi kèm với các biểu hiện đau đầu, chán ăn, mệt mỏi, buồn nôn, da xung huyết, đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt. Và thường có chám xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.

* Giai đoạn hai được gọi là giai đoạn nguy hiểm: Giai đoạn này thường vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh. Người bệnh có thể vẫn còn sốt cao hoặc đã giảm sốt nhưng có thêm các dấu hiệu nguy hiểm như:

      + Xuất huyết dưới da như: Nốt xuất huyết rải rác hoặc chấm xuất huyết thường ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn hoặc mảng bầm tím.

+ Xuất huyết ở niêm mạc như: chảy máu mũi, lợi, tiểu ra máu. Kinh nguyệt kéo dài hơn xuất hiện kinh sớm hơn kì hạn.

 + Xuất hiện nội tạng như: Xuất huyết tiêu hóa dẫn tới nôn ra máu, đi ngoài ra phân đen; xuất huyết ở phổi gây tràn dịch màng phổi, khó thở; xuất huyết não gây nôn,đau đầu dữ dội rồi hôn mê.

+ Các trường hợp nặng dẫn tới rối loạn đông máu, tràn dịch màng bụng, màng phổi, suy đa phủ tạng, sốc với các biểu hiện vật vã, bứt rứt hoặc li bì, lạnh đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹt, tụt huyết áp hoặc không đo được huyết áp, đi tiểu ít.

 Nếu bệnh nhân qua được giai đoạn nguy hiểm sẽ đến giai đoạn thứ 3
     * Giai đoạn thứ ba là giai đoạn phục hồi: Sau 24 đến 48 giờ của giai đoạn nguy hiểm, có hiện tượng tái hấp thu dần dịch từ mô kẽ vào bên trong lòng mạch. Giai đoạn này kéo dài từ 48 đến 72 giờ.Người bệnh hết sốt, toàn trạng tốt lên, và tiểu nhiều.Trong giai đoạn này, nếu truyền dịch quá mức có thể gây ra phù phổi hoặc suy tim, nguy hiểm cho tính mạng bệnh nhân.

7.Phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue  .Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vắc xin để phòng bệnh, vì vậy biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất là diệt muỗi vằn và bọ gậy của muỗi vằn.Muỗi vằn thường đẻ trứng ở các đồ vật chứa nước sạch trong và xung quanh nhà như: bể, thùng, xô chậu chứa nước ăn; bể chứa nước rửa, nước dội nhà vệ sinh; các bể cảnh, hòn non bộ, chậu cây cảnh, lọ hoa có nước; các phế liệu phế thải đọng nước mưa…. Vào mùa hè hay mùa mưa nhiều, độ ẩm và nhiệt độ cao, có nhiều  nước đọng cùng với những dụng cụ tích trữ nước ăn, nước sinh hoạt là điều kiện thuận lợi cho các loại muỗi phát triển, trong đó có loài muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết.

      Để diệt muỗi và bọ gậy của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết Dengu, mọi người có thể thực hiện các biện pháp đơn giản, rẻ tiền nhưng cần được thực hiện thường xuyên liên tục như các biện pháp sau:

       + Thả cá vào các bể, phi chứa nước, hòn non bộ; bể cảnh.

     + Thay nước 1 tuần/1 lần với các lọ hoa, cây cảnh có nước.

      + Thu gom phế liệu, phế thải 1 tuần/1 lần.

    + Che đậy các dụng cụ có khả năng đọng nước trong và xung quanh nhà;

     + Thả Abate là hóa chất diệt bọ gậy vào các chậu cảnh, bể cảnh có nước theo hướng dẫn của cán bộ y tế xã phường.

   *  Để chủ động phòng chống sốt xuất huyết Dengue, mọi người dân cần thực hiện tốt một số biện pháp sau:

   +  Hàng tuần chủ động thực hiện các biện pháp diệt bọ gậy; giữ vệ sinh môi trường nơi sinh sống.

Ngủ nằm màn tránh muỗi đốt kể cả ban ngày;

   + Chủ động, tích cực phối hợp với cán bộ Y tế và Ban, Ngành, Đoàn thể trong các chiến dịch vệ sinh môi trường diệt bọ gậy và phun hóa chất diệt muỗi phòng, chống sốt xuất huyết;

   +  Đến ngay cơ sở y tế khi có các triệu chứng nghi sốt xuất huyết Dengue để được khám, tư vấn; không nên tự ý điều trị tại nhà;

   +  Thông báo ngay cho Trạm y tế xã, phường hoặc Trung tâm Y tế các quận, huyện khi phát hiện có người nghi mắc bệnh.

   *  Nhằm khống chế không để dịch bệnh sốt xuất huyết Dengue bùng phát trên địa bàn , hạn chế thấp nhất số ca mắc bệnh và ca tử vong do sốt xuất huyết Dengue, cần có sự tham gia vào cuộc của toàn dân, chính quyền và các ban ngành đoàn thể. Mỗi người dân hãy góp sức nhỏ bé của mình vào hoạt động phòng chống sốt xuất huyết bằng cách diệt bọ gậy trong và xung quanh nhà hàng tuần và khai báo cho y tế xã phường khi gia đình có người nghi mắc sốt xuất huyết Dengue.

Lê Thị Phượng: Trạm y Tế xã